7 Temmuz 2010 Çarşamba

ŞÜPHELİ HALE GELEN TİCARİ ALACAKLARA AİT MUHASEBE KAYITLARI

ŞÜPHELİ HALE GELEN TİCARİ ALACAKLARA AİT MUHASEBE KAYITLARI





Tahsili şüpheli hale gelmiş olan senetsiz alacaklar “120. ALICILAR” hesabının, senetli alacaklar ise “121. ALACAK SENETLERİ” hesabının alacağı karşılığında “128. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR” hesabına borç kaydedilerek bu durumdaki alacaklar normal alacaklar arasından çıkartılır. Alacağın tahsili veya tahsil edilemeyeceğinin kesinleşmesi halinde bu hesaba alacak kaydedilir.



Şüpheli hale gelen alacakların normal alacaklardan ayrılmasından sonra, şüpheli hale gelen alacaklar için ayrılacak karşılık tutarı belirlenir (KARABIYIK; 1997-64). İşletme açısından tahsili şüpheli hale gelmiş alacaklar, şüpheli hale geldiği dönemde değerleme gününün tasarruf değeri ( sahibi için arzettiği gerçek değer ) üzerinden karşılık ayrılabilir. Bu karşılığın hangi alacaklara ait olduğu karşılık hesabında gösterilir. Ayrılan karşılıklar “654.KARŞILIK GİDERLERİ” hesabının borcuna “129. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI” hesabının ise alacağına kaydedilir.







Örnek



İşletme, 11.05.2002 tarihinde ödenmesi gereken 500.000.000.-Tl tutarlı senetsiz alacağı iki kez yazı ile istemesine rağmen tahsil edememiştir. İşletme bu alacağın tamamı için karşılık ayırmaya karar vermiştir.







Şüpheli Alacağın Kaydı



-------------------------------- / -------------------------------



128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 500.000.000







120.ALICILAR 500.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



Karşılık Ayrılması



-------------------------------- / --------------------------------



654.KARŞILIK GİDERLERİ 500.000.000











129.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR KARŞILIĞI 500.000.000



-------------------------------- / --------------------------------







Şüpheli alacağın tahsiline bağlı olarak, tahmin olunan zararın kısmen veya tamamen gerçekleşmemesi halinde, gerçekleşmeyen kısım “644.KONUSU



KALMAYAN KARŞILIKLAR” hesabının alacağına devredilerek “129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI” hesabına borç kaydedilir.



Örnekte belirtilen alacağın yarısı yıl içinde peşin olarak tahsil edilmiştir. Bu durumda gerekli muhasebe kayıtları ise;







Alacağın Kısmen Tahsili



-------------------------------- / --------------------------------



100.KASA 250.000.000











128.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR 250.000.000



-------------------------------- / -------------------------------



129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR



KARŞILIĞI 250.000.000











644.KONUSU KALMAYAN



KARŞILIKLAR 250.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



Şüpheli alacağın tahsilinin olanaksız olduğu kesinleştiği durumda ise 129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI” hesabına borç, “128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR” hesabına ise alacak kaydedilir.



Örnekte belirtilen alacağın kalan yarısının tahsilinin olanaksız hale geldiği saptanmıştır.



Tahsilin imkansız hale gelmesi



------------------------------- / --------------------------------



129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR



KARŞILIĞI 250.000.000











128.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR 250.000.000



-------------------------------- / --------------------------------







Dönem sonunda gelir tablosu hesapları olan “654. KARŞILIK GİDERLERİ” hesabının borç bakiyesi ile “644. KONUSU KALMAYAN KARŞILIKLAR” hesabının alacak bakiyesi “690. DÖNEM KARI veya ZARARI” hesabına aktarılarak bu hesaplar kapatılır.







Dönemsonu kayıtları



-------------------------------- / --------------------------------



690.DÖNEM KARI veya ZARARI 500.000.000







654.KARŞILIK GİDERLERİ 500.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



644.KONUSU KALMAYAN



KARŞILIKLAR 250.000.000







690.DÖNEM KARI veya ZARARI 250.000.000



-------------------------------- / --------------------------------







Gerçekleşen zararın ayrılan karşılıklardan fazla olması halinde, ayrılan karşılık kadar “129. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI” hesabına, zarar fazlası ise “681. ÖNCEKİ DÖNEM GİDER ve ZARARLARI” hesabına borç; tahsil edilemeyen tutar “128. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR” hesabına alacak kaydedilir.



Tahsil edilemeyeceği kesinleşerek alacaklardan düşülen şüpheli bir alacak daha sonraki yıllarda tahsil edilirse tahsil edilen tutar kadar “129. ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI” hesabının borcuna, “671. ÖNCEKİ DÖNEM GELİR ve KARLARI” hesabına da alacak kaydedilir (LAZOL: 1995-63).







Örnek :



İşletme şüpheli hale gelen 900.000.000.-Tl bedelli senetli alacak için 600.000.000.-Tl karşılık ayırmaya karar vermiştir. Aynı yıl içerisinde 200.000.000.-Tl.lik kısmını tahsil etmiştir. Takip eden yılda 500.000.000.-Tl.lik kısmını da tahsil etmiş ve bakiye 200.000.000.-Tl.lik kısımın tahsilinin olanaksız olduğu saptanmıştır.



Senetli Alacağın Şüpheli Duruma Gelmesi



-------------------------------- / -------------------------------







128.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR 900.000.000







120.ALICILAR 900.000.000







-------------------------------- / --------------------------------















Kısmi Karşılık Ayrılması



-------------------------------- / --------------------------------







654.KARŞILIK GİDERLERİ 600.000.000











129.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR KARŞILIĞI 600.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



Şüpheli Alacağın Yıl İçerisinde Kısmen Tahsili



-------------------------------- / --------------------------------







100.KASA 200.000.000







128.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR 200.000.000



-------------------------------- / -------------------------------



Ayrılan Karşılığın Kısmen Kapatılması



-------------------------------- / --------------------------------







129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR



KARŞILIĞI 200.000.000







644.KONUSU KALMAYAN



KARŞILIKLAR 200.000.000



-------------------------------- / --------------------------------











Dönemsonu kayıtları



------------------------------- / --------------------------------



690.DÖNEM KARI veya ZARARI 600.000.000







654.KARŞILIK GİDERLERİ 600.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



644.KONUSU KALMAYAN



KARŞILIKLAR 200.000.000







690.DÖNEM KARI veya ZARARI 200.000.000



-------------------------------- / --------------------------------



Takip Eden Yılda Şüpheli Alacağın Kısmen Tahsili



-------------------------------- / --------------------------------



100.KASA 500.000.000



681.ÖNCEKİ DÖNEM GİDER



ve ZARARLARI 200.000.000







128.ŞÜPHELİ TİCARİ



ALACAKLAR 700.000.000



-------------------------------- / -------------------------------











Karşılığın Kapatılması



-------------------------------- / --------------------------------



129.ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR



KARŞILIĞI 200.000.000







671.ÖNCEKİ DÖNEM GELİR



ve KARLARI 200.000.000