Aile Şirketleri Nasıl Kurumsallaşır?
Kurumsallaşma, ailenin veya patronun iktidarını kaybetmesi mi yoksa şirketin sürekliliği adına atılmış önemli bir adım mı? Aile şirketinin üyeleri ve patronlar, şirketlerinde varlıklarını (kasa, alacaklar, stoklar, sabit kıymetler gibi) koruyabiliyor mu? Şirketinizdeki süreçler kişiye mi yoksa sisteme mi bağlı?
Kurumsallaşma birçok aile ve patron şirketi için acil bir ihtiyaç olmasına karşın, bu konuda atılması gereken somut adımlar neden hızla atılamıyor?
Kurumsallaşma adına sorulacak birçok zor soru, içinde bulunulan iş ortamı, ilgili aile veya patron şirketinin kültürü gibi birçok faktöre bağlı olarak da verilebilecek birçok cevap olacaktır.
Kurumsallaşma dendiğinde bu kavramı da içine alan “Kurumsal Yönetim (KY)” olgusundan da bahsetmek gerekiyor. KY ilkeleri dört ana prensip (Şeffaflık, Adillik, Hesap Verebilirlik ve Sorumluluk) üzerine kuruludur. Bu ilkelerin hayata etkin bir şekilde geçirilmesi ile, şirket ortakları da dahil tüm hak ve menfaat sahiplerine adil ve eşit bir şekilde davranılan ortamın yaratılması, şirketin verimli çalışması ve bu sayede de hissedarlarına uzun dönemde ekonomik kazanç yaratmasıyla da istikrar sağlanması mümkün olacaktır.
Türk aile şirketlerinin özelinde KY ilkeleri nasıl somutlaştırılabilir/uygulanabilir ve kurumsallaşma nasıl sağlanabilir? Bu dönüşümün iki perspektiften incelenmesi gerektiğini düşünüyoruz:
• Ailenin Kurumsallaşması - KY’in şirket ortakları, aile üyeleri ve patronlar seviyesinde uygulanması
• Şirketin Kurumsallaşması - KY’in şirket genelinde uygulanması
Ailenin Kurumsallaşması
Aile, duyguların egemen olduğu, sınırların kolayca ortadan kalktığı, kural ve sistemlerin uygulanamadığı, belirsizliklerin çokça bulunduğu bir ortamdır. Bu açıdan, aile şirketlerinin, sadece aile değil, aynı zamanda kurum olmaları çok büyük çaba gerektirmektedir.
Kurumsallaşabilmeyi, “bir sistemin yerleşik, tutarlı, değişen koşullarla uyumlu değişkenlik gösterecek şekilde esnek ve herkesçe bilinen ilkelere göre işlemesi” anlamında algılayabiliriz. Aile şirketinin bir bütün olarak kurumsal olup olmadığı gözden geçirildiğinde, sadece şirketin değil, ailenin de (işleyişi ile) ele alınması gerekmektedir. Ailenin kurumsallaşması, ailenin kendi varlığını sürdürmesi ve kurumunun geleceğini sağlamlaştırması için gereklidir.
Aile şirketlerinin kurumsallaşmasında ve KY ilkelerinin uygulanması noktasında dikkate alınması gereken hususlar:
• Aile - Şirket ilişkisi
• Aile konseyi
• Aile anayasası
Şirketin Kurumsallaşması
Kurumsal yönetim ve kurumsallaşma konusuna “şirketin operasyonları, yönetimi, mevzuata uyumu ve finansal raporlaması” yani “şirketin kurumsallaşması” açısından baktığımızda, çağdaş işletme ekonomisinin temel mekanizmalarının tasarlanması ve uygulanması gerekliliği ortaya çıkmaktadır. Türk şirketlerinin öncelikli olarak ihtiyaç duydukları mekanizma ve sistemler ekteki gibi özetlenebilir:
• Sistem ve süreçlerin anlaşılarak şirket hedeflerine paralel olarak yapılandırılması,
• Risk yönetimi,
• Risk bazlı iç kontrol ortamının oluşturulması,
• İç denetim mekanizması,
• Şeffaflığı sağlayacak etkin ve verimli çalışan finansal raporlama ve yönetim raporlaması,
• Bağımsız dış denetim.
Bahsedilen bu mekanizmalar kurulmadığı veya sağlıklı olarak işlemediği takdirde, kurumsal yönetim ilkelerinin şirket genelinde yerleşmesi ve gelişmesi, sonuç olarak da kurumsallaşmanın sağlanması mümkün olmayacaktır.
Türk aile şirketleri için kurumsallaşmanın önemini anlamakta, bu hususu her platformda ilgililerin dikkatine sunmaktadır. Türk ekonomisinin temel taşı olan şirketlerimizin kurumsallaşmasını, makro anlamda ekonomimizin gelişmesi, şirketlerin özelinde de sürdürülebilir bir büyüme, karlılık ve aile şirketlerinin ge
