Hayat standardı vergisi geliyor

Vergi Konseyi, Gelir vergisi Kanunu'nda yapılması düşünülen değişikliklere ilişkin rapor hazırladı. Raporda daha önceki yıllarda da uygulanan “hayat standardı esası”, yerine önerilen “kazanç karinesi-gider bildirimi” müessesesi ile geri getirilmesi öngörülüyor. Kurumlar vergisinin ardından gelir vergisinin de yeniden yazımı için kolları sıvayan Vergi Konseyi, mevcut durum ile yeni Kanunda yer verilmesi planlanan düzenlemelere ilişkin bir ''ara rapor'' taslağı hazırladı. Yeni Gelir Vergisi Kanunu'nun da temelini oluşturacak olan rapor taslağı, Konsey Başkanı Mustafa Uysal ve diğer ilgililerin son değerlendirmelerinin ardından kamu ve özel sektörün görüşüne sunulacak.IMF’ye 3. ve 4. gözden geçirme için verilen niyet mektubunda da, yeni vergi reformuna ilişkin tasarının Eylül 2006 sonuna kadar TBMM’ye sunularak, yılsonuna kadar yasalaşmasının planlandığı belirtilmişti. Raporda, önce vergilemedeki küresel eğilimler ortaya konuluyor, daha sonra Türkiye'deki durumun irdeleniyor ve çözüm önerileri sunuluyor.HAYAT STANDARDI GERİ GELİYORDaha önceki yıllarda da uygulanan “hayat standardı esası”, yerine önerilen “kazanç karinesi-gider bildirimi” müessesesi ile geri geliyor. Buna göre vergi idaresi, hayat tarzına ve sahip olduğu kaynaklara nazaran düşük gelir beyan eden mükellefler için, asgari bir matrah takdir edebilecek.Hayat standardı esası ilk kez 1982 yılında getirilmiş ve elde edilmemiş kazancın vergilendirilmesi nedeniyle adil olmadığı gerekçesiyle 4369 sayılı Yasa ile 1 Ocak 1999 tarihinden itibaren yürürlükten kaldırılmıştı. Daha sonra, 57 hükümet tarafından 2000 Yılı Kasım ayı sonunda, ekonomik istikrar programı çerçevesinde, 2000 ve 2001 yılı gelirlerine uygulanmak üzere getirilmiş ve uygulanmıştı.KİMLER HAYAT STANDARDINA TABİ OLACAK?Avukat, doktor, mimar, mali müşavir gibi serbest meslek erbabı ile konfeksiyoncu, müteahhit, kuruyemişçi, kitapçı, kırtasiyeci, lokantacı, tamirci, nakliyeci, bakkal, kasap, manav gibi esnaf ve tüccarlar zarar etseler dahi hayat tarzına ve sahip olduğu kaynaklara göre belirlenecek matrah üzerinden vergi ödeyecek.Buradaki ölçütler, sahip olunan konutun kira değeri, evde eleman çalıştırılması, sahip olunan binek, deniz, hava taşıtı, binek veya yarış atı ile motosiklet, özel kulüp üyelikleri ve turistik amaçlı yurt dışı seyahatler olarak belirlenecek.ZİRAİ KAZANCA HASILAT ÖLÇÜSÜMevcut uygulamada, belirlenen işletme büyüklüğü ölçüsünün altında kalan çiftçilerin zirai kazancı tevkifat usulü ile vergilendiriliyor. Önerilen düzenleme ile işletme büyüklüğü ölçüsüne, satış tutarı ölçüsü de eklenecek.Böylece çiftçilerin gerçek usulde değil de, tevkifat usulunde vergilendirilebilmesi için hem işletme büyüklüğü, hem de satış tutarı ölçüsünü aşmaması gerekecek.Çiftçilerin bağımsız olarak verdikleri hizmetler de, zirai faaliyet kapsamına alınacak.SERMAYE KAZANCINA TEK ORANLI VERGİRapordaki önerilere göre, ortaklık hakları ve hisseleri için de 2 yıllık elde tutulma süresi getirilecek. Ayrıca, sermaye kazancı olarak vergilendirilecek gelirlerin kesinti yoluyla vergilenmesi halinde (temettü kazançları hariç) kesinti yoluyla yapılan tek oranlı vergileme ile yetinilecek. Sermaye kazançlarında beyanname verilmesi, ancak kesinti yolu ile vergilenmeyen alacak faizi, konut kira gelirleri ve temettü gelirlerinde söz konusu olacak.GAYRİMENKUL SATIŞ KAZANÇLARINDAELDE BULUNDURMA SÜRESİ KALKIYORKentsel rantların vergilenmesi hedefi çerçevesinde, gayrimenkuller için mevcut kanunda yer alan 4 yıllık (1.1.2007’den itibaren iktisap edilenlerde 5 yıllık) elde tutma süresi kaldırılacak. Bunun yerine, belli bir süre sınırı öngörmeksizin, elde tutulan her yıl için satış kazancının yüzde 10'luk bölümü, vergi dışı bırakılacak. Başka bir anlatımla, gayrimenkulün 10 yıl içinde satılması halinde elde edilen kazanç vergiye tabi olacak.Örneğin 100 bin YTL’ye alınan ve 3 yıl sonra 200 bin YTL’ye satılan konutun satışından elde edilen 100 bin YTL kazancın yüzde 30’u (30 bin YTL’si vergi dışı bırakılacak. 70 bin YTL’si vergilendirilecek.Öngörülen yeni sistem, 4 yıl içinde satılan gayrimenkuller için avantaj sağlarken, 5-9 yıl arasında elde tutulduktan sonra satılan gayrimenkuller için dezavantaj yaratacak.Asli ikametgah olarak kullanılan bir konutun satışı halinde ise bir defaya mahsus olmak üzere vergileme yapılmaması söz konusu olabilecek.GELİR VE KURUMLAR VERGİSİ BİRLEŞİYORGelir ve Kurumlar Vergisi Kanunları, “Gelir Vergileri Kanunu” adı altında birleştirilecek. Böylece, her iki kanunda da ayrı ayrı yer alan aynı mahiyetteki maddelerin ayıklanmasının mümkün olacağı ve son tahlilde aynı temel vergiye yönelik olan iki ayrı kanun uygulamasının neden olduğu sapmaların daha kolay çözümlenebilir hale geleceği düşünülüyor.Gerçek kişilerin gelirlerinin vergilenmesine yönelik temel bölümde, vergiye tabi kazanç ve iratlar, üç kategori altında toplanacak. Bunlardan ilk iki kategori “çalışma/faaliyet gelirleri”ni, üçüncü kategori ise “sermaye gelirleri”ni içerecek. Kurumların vergilenmesine yönelik bölüm, daha önce gerçekleştirilen Kurumlar Vergisi Kanunu’nun entegrasyonundan ibaret olacak.Çalışma gelirleri, “ücret gelirleri” ile “ticari, sınai, zirai kazançlardan ve serbest meslek kazançlarından”; sermaye gelirleri ise, “menkul sermaye iratlarından, gayrimenkul sermaye iratlarından ve elden çıkarma kazançlarından” oluşacak.HEYKELTIRAŞ VE RESSAMLARA BEYANNAMEMevcut Gelir Vergisi Kanunu’nun 18. maddesi hükmüne göre müellif, mütercim, heykeltraş, hattat, ressam, bestekar, bilgisayar programcısı ve mucitler ile bunların kanuni mirasçılarının; şiir, hikaye, roman, makale, bilimsel araştırma ve incelemeleri, bilgisayar yazılımı, karikatür, fotoğraf, film, video band, radyo ve televizyon senaryo ve oyunu gibi eserlerini gazete, dergi, bilgisayar ve internet ortamı, radyo, televizyon ve videoda yayınlamak veya kitap, CD, disket, resim, heykel ve nota halindeki eserlerini satmak, devretmek veya kiralamak suretiyle elde ettikleri hasılat gelir vergisinden müstesna tutuluyor. Ancak, bu gelirler üzerinden yüzde 17 gelir vergisi stopajı yapılıyor, sorumlu sıfatıyla KDV ödeniyor.Yeni yasa ile bu istisnaların 3 yıllık bir geçiş dönemi sonunda kaldırılması öneriliyor. Bu durumda yazar, ressam, heykeltıraş, bestekar gibi serbest meslek erbabının beyanname vermesi, bunun içinde defter tutması gerekecek.İstisnanın kaldırılması karşılığında, serbest meslek faaliyeti ile uğraşanların, fikri ve bedeni amortisman karşılığı olmak üzere hasılatlarının yüzde 10-20'sine kadar götürü gider yazmalarına olanak sağlanması öneriliyor.GİDERLERİN KAPSAMI GENİŞLETİLİYORElde edilecek kazançtan indirilecek giderlerin kapsamının genişletilmesi öngörülüyor. Bu bağlamda, özel işlem vergisi ile binek otolarında MTV gibi vergilerin ticari kazançlardan indirilebilecek gider olarak kabul edilmesi, kıdem kazminatı karşılıklarının da, bu iş için kurulmuş fonlara ödenmiş olmak koşuluyla gider olarak yazılabilmesi, vergiye tabi olmadığını, ticari veya serbest meslek mahiyetinde bir işi arızi olarak yaptığını iddia eden kişilerden alınan hizmetlerin de için de %15 gibi bir oranda stopaj yapılması suretiyle gider yazılması öneriliyor.Kira gelirlerinin vergilendirilmesinde götürü gider oranı en az yüzde 30 olacak.BASİT USÜLDE VERGİLEME KALKIYORBeklenen yararı sağlamayan basit usulde vergileme terk edilecek. Basit usule tabi mükellefler, işletme hesabı rejimine geçirilecek ve ayrı bir oto kontrol müessesesi ile desteklenecek.DİĞER DEĞİŞİKLİKLER- Ön kontrollü beyanname sistemi ile, kasden veya hataen yanlış matrah beyan etme riski taşıyan mükelleflerin beyannamelerinin ön kontrol işlevi üstlenecek mercilerin değerlendirmesinden geçmesi sağlanacak.- Esnaf muaflığı, PTT acentalarında kazanç istisnası, eğitim ve öğretim işletmelerinde kazanç istisnası, sergi ve panayır istisnası devam edecek- Özel önem taşıdığı düşünülen sektörlerde veya bölgelerde gerçekleştirilecek olan, belli ihracat veya istihdam olanağı yaratacak yatırımlar için özel bir teşvikler devreye sokulacak.