26 Kasım 2013 Salı

1 OCAK 2014 TARİHİNDEN İTİBAREN YER TİCARİ BELGELERDE ALMASI GEREKEN ZORUNLU BELGELER



YENİ TÜRK TİCARET KANUNUNA GÖRE TİCARİ BELGELERDE 1 OCAK 2014 TARİHİNDEN İTİBAREN YER ALMASI GEREKEN ZORUNLU BİLGİLER
01.07.2012 tarihinde yürürlüğe giren 6102 sayılı Türk Ticaret Kanunu ile ticari hayata ilişkin birçok düzenleme yapılmıştır. Yapılan bu düzenlemelerden biriside ticari işlemlere konu evrakların usul ve esasları ile şekil şartlarının yeniden belirlenmesidir. Bilindiği üzere; 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun (T.T.K.) 39’uncu maddesi 2 fıkrasında aşağıda yer aldığı şekli ile;

“…Tacirin işletmesiyle ilgili olarak düzenlediği ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde tacirin sicil numarası, ticaret unvanı, işletmesinin merkezi ile tacir internet sitesi oluşturma yükümlülüğüne tabi ise tescil edilen internet sitesinin adresi de gösterilir” düzenlemesi yer almaktadır.

Aynı kanunun yürürlük maddesinin 5. fıkrasında “39’uncu maddenin ikinci fıkrasının ikinci, üçüncü ve dördüncü cümleleri 01.01.2014 tarihinde yürürlüğe girer” şeklinde hüküm yer almaktadır.

Yine 213 Sayılı VUK’ nun faturanın Şekli Başlıklı 230 madde ve faturanın nizamı başlıklı 231 maddesinde de benzer hükümler yer almaktadır.

Buna göre, 01.01.2014 tarihinden itibaren ticari mektuplarda ve ticari defterlere yapılan kayıtların dayandığı belgelerde (fatura, gider pusulası, irsaliye, bilet, dekont, tahsilât ve tediye makbuzları, v.b. belgeler)
  • Ticaret Unvanı
  • Sermayesi
  • Şirketin/İşletmenin Merkezi varsa Şube adresleri
  • Vergi Dairesi vergi Numarası
  • Ticaret Sicili Adresi ve Numarası
  • Bağlı Olduğu Oda Kayıt/Üye No
  • Varsa İnternet Sitesi Adresi (Kapsamında olanlar zorunlu )
  • İletişim bilgileri Telefon ve Faks bilgileri
  • e-posta adresi
Bilgilerinin yer alması/bulunması zorunlu olacaktır.

İnternet sitesi kurma zorunluluğu bulunan (Bağımsız Denetime tabi olan) şirketlerde ilave olarak yönetim ve temsil bilgilerinin de yer alması gerekmektedir.
 Buna ek olarak Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 21 maddesi gereğince “Bu faturayı alan kişi aldığı tarihten itibaren sekiz gün içinde, faturanın içeriği hakkında bir itirazda bulunmamışsa bu içeriği kabul etmiş sayılır.” şeklinde bir ifadenin de faturada bulunmasında yarar görmekteyiz.

31.12.2013 tarihinden önce fatura ve diğer ticari belgelerden bastırmak durumunda bulunan şirketlerimizin bastıracakları belgelere bu bilgilere yer vermesini öneririz.
 Ayrıca 31.12.2013 tarihi itibari ile bastırılmış ve kullanılmayan belgelerden 2014 yılında kullanılacak olanların üzerine bu bilgilerin etiket (sticker) yapıştırmak veya kaşe kullanmak suretiyle yer alması gerekmektedir.
 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’na göre e-Fatura, kâğıt fatura ile aynı hukuki niteliklere haiz olduğundan normal faturaya ilişkin 01.01.2014 tarihinden itibaren e-Fatura kullanacak firmaların kullanacağı e-Faturalarda da yer alması gerekmektedir.
 6102 sayılı Yeni Türk Ticaret Kanunu’nun 51/2’nci maddesi gereğince, bu bilgilerin yer almadığı belgeleri düzenleyenlere İdari para ceza uygulanacaktır. Bu tutar 2013 yılı için 2.000 TL.dır.


21 Ağustos 2013 Çarşamba

FW: Hangi şirketler zorunlu olarak elektronik defter tututacak ve elektronik fatura kullanacaklardır

 
  
Hangi şirketler zorunlu olarak elektronik defter tutacak ve elektronik fatura kullanacaklardır
 
Elektronik defter konusu13.12.2011 tarih ve 28141 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan “1 numaralı Elektronik Defter Genel Tebliği ” ile ve elektronik fatura konusu ise 05.03.2010 tarih ve 27512 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 397 seri numaralı V.U.K genel tebliği ile açıklığa kavuşturulmuştur. 14.12.2012 tarih ve 28497 sayılı Resmi Gazete’de yayınlanan 421 Sıra Nolu Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği ile de, elektronik defter tutma ve elektronik fatura kullanmaya ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

Hangi şirketler zorunlu olarak elektronik defter tutacak ve elektronik fatura kullanacaklardır?

1- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlar,

2- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenler
,
3- 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar,

4- 4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar.
, BAKINIZ EKLİ LİSTEDEKİLERDEN MAL ALANLAR 1 ve 2 numarada yer alan mükelleflerin elektronik defter tutması ve elektronik fatura kullanması zorunludur. Bu mükellefler bakımından herhangi bir kriter bulunmamaktadır.

 
http://www.link.com.tr/UserFiles/Files/Ek-1%205015_P.P.K_Madeni_Yag.pdf
3 ve 4 numaralı fıkralarda bulunan mükelleflerde ise ciro kriteri bulunmaktadır. 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanunu kapsamında madeni yağ lisansına sahip olanlardan 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 25 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar başkaca bir kriter aranmaksızın elektronik defter ve fatura kullanacaklardır.


4760 sayılı Özel Tüketim Vergisi Kanununa ekli (III) sayılı listedeki malları imal, inşa veya ithal edenlerden 2011 takvim yılında mal alan mükelleflerden 31/12/2011 tarihi itibariyle asgari 10 Milyon TL brüt satış hasılatına sahip olanlar da elektronik defter ve fatura kullanmak mecburiyetindedirler.


Elektronik defter ve fatura kullanma bakımından getirilen bu zorunlulukta 1 TL tutarında kalem alımı yapılsa da 1 milyon TL tutarında alım yapılsa da durum değişmemektedir. Örneğin ciroları aşan firmaların 2011 yılında hipermarketten yaptıkları alışverişler nedeniyle kapsama girilebilmektedir. Bu düzenleme ile mükellefleri elektronik defter ve fatura kullanmaya teşvik etmek amaçlanmaktadır. Aksi türlü bir limit konulurdu ve örneğin 100.000.-TL’nin üzerinde alımı bulunan mükellefler denilebilirdi. Ancak böyle bir belirleme yapılamıştır.

Her türlü satışta elektronik fatura kullanılma zorunluluğu bulunmakta mıdır?

421 Numaralı VUK Genel Tebliği veya 397 sıra numaralı Vergi Usul Kanunu Genel Tebliği kapsamında elektronik fatura uygulamasından yararlanan mükelleflerin birbirlerine yapmış oldukları mal teslimi veya hizmet ifaları için elektronik fatura düzenlemeleri zorunludur. Diğer mükellefler için ise kağıt fatura düzenleyebileceklerdir.

Elektronik Fatura Uygulamasından yararlanan kayıtlı kullanıcıların güncel listesi www.efatura.gov.tr internet adresinden yayımlanacaktır.

Elektronik Fatura Uygulamasından yararlanan mükellefler fatura düzenlemeden önce muhatabın www.efatura.gov.tr internet adresinde yer alan kayıtlı kullanıcı listesine kayıtlı olup olmadığını kontrol edecekler, kayıtlı kullanıcı ise elektronik fatura, kayıtlı kullanıcı değilse kâğıt fatura düzenleyeceklerdir.

İsteyen diğer firmalar da elektronik defter tutup elektronik fatura düzenleyebilecekler midir?

421 Nolu Tebliğ kapsamındaki mükelleflerden mal veya hizmet alan ve belirlenen hadlerin altında kalan mükelleflerin de istemeleri halinde elektronik defter ve elektronik fatura uygulamalarından yararlanabileceklerdir.


Elektronik fatura ve defter uygulamasına ne zamana kadar geçilecektir?

Elektronik defter ve fatura kullanma mecburiyetine girenmükelleflerin;


Elektronik fatura uygulamasına giren mükelleflerin 1/9/2013 tarihi itibariyle Gelir İdaresi Başkanlığı'na başvurması gerekmektedir. Elektronik Fatura uygulamasına kayıtlı olan mükelleflerin birbirlerinden aldıkları mallar ve sağladıkları hizmetler için 1/9/2013 tarihinden itibaren elektronik fatura göndermeleri ve almaları zorunludur. Elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olan mükellefler elektronik fatura uygulamasına kayıtlı olmayan mükelleflere yaptıkları mal teslimi ve hizmet ifası için genel hükümler çerçevesinde kağıt fatura düzenlemeye devam edeceklerdir.

Elektronik defter uygulamasına ise 2014 takvim yılı (Elektronik defter yazılımlarını kendi geliştiren mükelleflerin 1/9/2014 tarihi itibariyle elektronik defter test süreçlerini başarı ile tamamlamış olmaları gerekmektedir.) içerisinde geçmeleri zorunludur.

Elektronik fatura kullanımı için çok az süre kalmıştır. Zorunluluk kapsamındaki firmalar birbirlerine 1 Eylül 2013’ten itibaren elektronik fatura düzenleyeceklerdir. Ancak şirketlerden edindiğimiz izlenime göre firmalar henüz hazır değiller ve süre uzatımı konusunda beklenti mevcut. Böylesine önemli düzenlemelerde mükelleflere yeterli süre tanınmalıdır. Elektronik fatura kullanımının da 01.01.2014’e uzatılması mükelleflerin daha rahat geçiş yapmalarına yardımcı olacaktır.

Diğer yandan kalem alan bile elektronik defter tutmak zorunda kalacaktır şeklindeki bir bakış açısı doğru değildir. Nitekim, 10 milyon ve 25 milyon TL’lik hadler konulmuştur. Bunun anlamı bu hadleri geçen firmaların elektronik defter ve fatura kullanımının zorunlu kılınmak istenmesidir.

20 Mayıs 2013 Pazartesi

Yurt Dışı İştirak Kazancı Vergi Yükü Hesaplaması
  

Bilindiği üzere Kurumlar Vergisi Kanunu’nun 5/b maddesinde belirtilen şartların sağlanması halinde yurt dışı iştirak kazançları kurumlar vergisinden istisna edilmiştir. Bu şartlar;

 ·         İştirak edilen kurumun anonim veya limitet şirket niteliğinde bir kurum olması,

·         İştirak edilen kurumun kanuni ve iş merkezinin Türkiye’de bulunmaması,

·         İştirak payını elinde tutan kurumun, yurt dışı iştirakin ödenmiş sermayesinin en az %10’una sahip olması,

·         İştirak kazancının elde edildiği tarih itibarıyla, iştirak payının kesintisiz olarak en az bir  yıl süre ile elde tutulması,

·         İştirak kazancının (kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler de  dahil olmak üzere) iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az %15 oranında; iştirak edilen yabancı kurumun esas faaliyet konusunun finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında, gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması,

·         İştirak kazancının, elde edildiği hesap dönemine ilişkin kurumlar vergisi beyannamesinin verilmesi gereken tarihe kadar Türkiye’ye transfer edilmesidir.

 Bu yazım ile % 15 oranındaki vergi yükünün nasıl hesaplanması gerektiği üzerinde durarak konuyu örneklerle daha anlaşılır kılmaya çalışacağım.

 
İştirak kazançlarının, kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler dahil olmak üzere doğduğu ülke kanunları uyarınca en az %15 oranında gelir ve kurumlar vergisi benzeri bir vergi yükü taşıması gerekmektedir.

 

Vergi yükü, yurt dışındaki iştirakin bulunduğu ülkede ilgili dönemde tahakkuk eden ve kâr payı dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler de dahil olmak üzere, toplam gelir ve kurumlar vergisi benzeri verginin, bu dönemde elde edilen toplam dağıtılabilir kurum kazancı ile tahakkuk eden gelir ve kurumlar vergisi toplamına oranlanması suretiyle tespit edilecektir.

 

Vergi ve dağıtılabilir kurum kazancı aşağıdaki şekilde formüle edilebilir.

                              

                   Toplam K.V. (Kar dağıtımına kaynak olan kazançlar üzerinden ödenen vergiler de dahil)

Vergi Yükü = ---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

                         İlgili dönemde elde edilen toplam dağıtılabilir kurum kazancı + tahakkuk eden gelir ve k.v. toplamı                       

 

Dağıtılabilir Kurum Kazancı= İlgili dönem net karı + ilgili kazançtan ayrılan karşılık ve yedek akçeler

(Kanunen Kabul Edilmeyen Giderler (KKEG) dağıtılabilir kurum kazancına eklenmez, varsa geçmiş yıl karları mahsup edilir)

 

İstisna ve geçmiş yıl zararlarının vergi yükü hesaplamasına etkisi:

İlgili yıl dağıtılabilir kurum kazancı içinde istisna edilmiş kazançlar varsa vergi yükünün tespitinde istisnadan sonraki matrah üzerinden hesaplanan vergi dikkate alınmalı, mahsup edilebilecek geçmiş yıl zararı mevcut ise geçimiz yıl zararının mahsubundan sonra ki matraha göre hesaplanan vergi tutarına göre vergi yükü hesaplaması yapılmalıdır.

 

Konuya İlişkin Örnekler

 

Örnek 1/a: Yurt dışı iştirakin; (istisna kazancın bulunması halinde)

a

Ticari Kazancı

350.000,00

b

KKEG

50.000,00

c

İstisna Tutarı

250.000,00

d

Mali Kar ((a+b)-c))

150.000,00

e

İlgili Ülke K.V. Oranı

25%

f

Hesaplanan Vergi (d*e)

37.500,00

g

Dağıtılabilir kurum kazancı (a-f)

312.500,00

 

 Örnek 1/b: Yurt dışı iştirakin; (istisna kazancı olmadığı durumda)

a

Ticari Kazancı

350.000,00

b

KKEG

50.000,00

c

Mali Kar (a+b)

400.000,00

d

İlgili Ülke K.V. Oranı

25%

e

Hesaplanan Vergi (c*d)

100.000,00

f

Dağıtılabilir kurum kazancı (a-e)

250.000,00

 

Vergi Yükü =

100.000,00

29%

350.000,00 (250.000,00 + 100.000,00)

 

Yukarıdaki iki örnek incelendiğinde ilgili ülke kurumlar vergisi oranı % 25 olmasına rağmen istisna kazanç bulunan örnek 1/a’da vergi yükü %11, istisna kazanç bulunmayan örnek 1/b’de vergi yükü %29 olarak hesaplanmıştır. Bu durumda örnek 1/a da yer alan iştirak kazançları istisnadan yararlanamayacaktır.

Örnek 2: Yurt dışı iştirakin; (istisna kazanç üzerinden kesinti yapılması durumunda)

a

Ticari Kazancı

180.000,00

b

KKEG

20.000,00

c

İstisna Tutarı

100.000,00

d

Mali Kar ((a+b)-c))

100.000,00

e

İlgili Ülke K.V. Oranı

15%

f

Hesaplanan Vergi (d*e)

15.000,00

g

İstisna Vergi Kes. Oranı

5%

h

İstisna Vergi Kesintisi (c*g)

5.000,00

i

Dağıtılabilir kurum kazancı (a-f-h)

160.000,00

j

Ödenen Toplam Vergi (f+h)

20.000,00

 

Vergi Yükü =

20.000,00

11%

180.000,00 (160.000,00 + 20.000,00)

 

Örnek 3/a: Yurt dışı iştirakin;

a

Ticari Kazancı

300.000,00

b

KKEG

0,00

c

İstisna Tutarı

200.000,00

d

Mali Kar (a-c)

100.000,00

e

İlgili Ülke K.V. Oranı

10%

f

Hesaplanan Vergi (d*e)

10.000,00

g

Dağıtılabilir kurum kazancı (a-f)

290.000,00

 

Vergi Yükü =

10.000,00

3%

300.000,00 (290.000,00 + 10.000,00)

 

Örnek 3/b: Yurt dışı iştirakin; (geçmiş yıl zararı bulunması halinde)

a

Ticari Kazancı

300.000,00

b

KKEG

0,00

c

Geçmiş Yıl Zararı

200.000,00

d

Mali Kar (a-c)

100.000,00

e

İlgili Ülke K.V. Oranı

10%

f

Hesaplanan Vergi (d*e)

10.000,00

g

Dağıtılabilir kurum kazancı (a-c-f)

90.000,00

 

Vergi Yükü =

10.000,00

10%

100.000,00 (90.000,00 + 10.000,00)

 

Yukarıdaki örnekler incelendiğinde hesaplanan vergi yükünü etkileyen birçok unsur olduğu, tek başına ilgili ülke vergi oranının hesaplama için yeterli olmadığı görülmektedir.

Ayrıca dikkat edilmesi gereken diğer bir konuda iştirak edilen yabancı kurumun esas faaliyet konusunun finansman temini veya sigorta hizmetlerinin sunulması ya da menkul kıymet yatırımı olması durumunda, iştirak edilen kurumun faaliyette bulunduğu ülke vergi kanunları uyarınca en az Türkiye’de uygulanan kurumlar vergisi oranında, gelir ve kurumlar vergisi benzeri toplam vergi yükü taşıması gerektiğidir. MUHASEBENET

 

2 Mayıs 2013 Perşembe

Vadeli Çekler Reeskonta Tabi Tutulabilecektir ve örnek

Vadeli Çekler Reeskonta Tabi Tutulabilecektir

30.04.2013 tarih ve 64 sıra No.lı Vergi Usul Kanunu Sirküleri’nde; vadeli çeklerde reeskont uygulamasına ilişkin açıklamalara yer verilmiştir.

5838 sayılı Kanunun 18’inci maddesiyle 3167 sayılı Çekle Ödemelerin Düzenlenmesi ve Çek Hamillerinin Korunması Hakkındaki Kanuna ilave edilen geçici 2’nci maddede "31.12.2009 tarihine kadar, üzerinde yazılı keşide tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazı geçersizdir." hükmüne yer verilmişti.

Mezkûr hükme yönelik olarak mükelleflerin, geçici bir süre ile sınırlı olarak vade getirilmiş olan ileri tarihli çeklerin artık senet olarak kabul edilerek, 213 sayılı Vergi Usul Kanunu’nun reeskont konusundaki düzenlemeleri karşısında reeskonta tâbi tutulup tutulmayacağı hususunda tereddüde düştüklerinin anlaşılması üzerine, mükellefler açısından uygulama  birliğinin sağlanması gayesiyle 12.05.2009 tarihli ve 41 numaralı Vergi Usul Kanunu Sirküleri yayımlanmıştı.

Sözü edilen Sirkülerde özetle, mezkûr geçici 2’nci maddenin gerekçesinde bu maddenin belirli bir süreyle çekin,  üzerinde yazılı keşide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz kabul edilerek ekonomik sıkıntılarla çeklerin zamanında ödenememesi sonucunda ticari hayatta karşılaşılan sorunlara ve mağduriyetlere çözüm üretilmesi amacıyla getirildiğinin ifade edildiği, dolayısıyla bu düzenleme ile çeklerin bono ve poliçeler gibi vadeli senet haline getirilmesinin amaçlanmadığı, ayrıca 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun hükümleri gereğince çeke vade konulmasının kabul edilmediği açıklamalarına yer verilerek, çekin ödeme aracı olmasından dolayı senet olarak kabul edilmesi imkân dâhilinde bulunmadığından 5838 sayılı Kanunun 18’inci maddesiyle yapılan düzenlemeye uyan çeklere reeskont uygulanmasının mümkün olmadığı görüşüne yer verilmişti.  

İlk defa 3167 sayılı Kanunla 28.02.2009 tarihinden 31.12.2009'a kadar uygulanmak üzere ilave edilen çekin üzerinde yazılı keşide tarihinden önce ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz kabul edilmesi kuralı önce 5941 sayılı Kanunla 31.12.2011 tarihine, sonra da 6273 sayılı Kanunla 31.12.2017 tarihine kadar geçerli hâle getirilmiştir. Kısa bir dönem için geçici mahiyette ihdas edilen kural, bilahare yapılan iki düzenleme ile 31.12.2017 tarihine kadar geçerli hâle getirilmiştir. 64 No.lı VUK Sirkülerinde de yer verildiği üzere, mevcut durumda düzenlemenin geçicilik mahiyetini koruduğunu söylemek zor olacaktır.

Sirkülerde ayrıca, “5941 sayılı Kanunun 1, 3, 5 ve 6 ncı maddelerinin yukarıda yer verilen hükümleri ve gerekçeleri birlikte değerlendirildiğinde bu hükümlerle çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre ibraz edilmesinin sağlanmasının, diğer bir ifadeyle üzerinde yazılı düzenleme tarihinden evvel ibrazın engellenmesinin amaçlandığı anlaşılmaktadır. Kaldı ki, Kanunun geçici 3 üncü maddesinde yer alan ve 31.12.2017 tarihine kadar mer'i olan üzerinde yazılı düzenleme tarihinden önce çekin ödenmek için muhatap bankaya ibrazının geçersiz sayılması kuralı bunu tamamen imkânsız kılmaktadır.” görüşüne de yer verilmiştir.

Buna bağlı olarak, 64 No.lı VUK Sirkülerinde aşağıda yer verilen değerlendirme kapsamında Maliye İdaresi’nin VUK uygulaması açısından vadeli çeklerde reeskont yapılabileceği dair görüşüne yer verilmiştir.

213 sayılı Kanunun 3’üncü maddesinin (B) fıkrasında, vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin muamelelerin gerçek mahiyetinin esas alınacağı hükmüne yer verilmiştir. Bu hükme göre vergilendirmede vergiyi doğuran olay ve bu olaya ilişkin işlemlerin gerçek mahiyeti esas alınmakta, diğer bir ifade ile vergi uygulamalarında olayın görünen yönü değil gerçek biçimi esas alınarak buna göre işlem yapılmaktadır.

Bu itibarla, 5941 sayılı Kanunun geçici hükümlerine göre çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihinden evvel ödenmek için bankaya ibrazının 31.12.2017 tarihine kadar geçersiz olması; ayrıca ana maddelere göre çekle ilgili hukuki takip yapılabilmesinin ve karşılıksız çıkan çekle ilgili müeyyide tatbik edilmesinin çekin üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre kanuni ibraz süresi içerisinde ibraz edilmesine bağlı olması ve son olarak karşılıksız çıkan çekin bedelinin ödenmek istenmesi hâlinde kanuni faizin, üzerinde yazılı düzenleme tarihine göre kanunî ibraz tarihinden itibaren işlemesi dikkate alındığında, gerçek mahiyeti itibariyle çeklerin vergi uygulamaları bakımından vadeli olma hususiyetini kazandığını söylemek mümkün olacaktır.

Buna göre, 213 sayılı Kanun uyarınca vadesi gelmemiş olan alacak ve borç senetlerinin reeskonta tâbi tutulması gerekecektir. Ancak, bir ödeme aracı olarak kullanılmakla beraber yukarıda yer verilen yasal düzenlemeler çerçevesinde vergi uygulamaları bakımından çekin vadeli olabileceği ve değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen 213 sayılı Kanunda yer alan reeskont uygulamasından yararlanılmasının mümkün olduğu ortaya çıkmaktadır.

Uygulamada birliğin sağlanması amacıyla yukarıda yapılan açıklamalar doğrultusunda ileri düzenleme tarihli çeklerin değerleme gününde vadesi gelmemiş senede bağlı alacak ve borçlar için uygulanması öngörülen reeskont uygulamasından yararlanması mümkün bulunmaktadır

VERGİ UYGULAMASINDA REESKONT

VUK’nda senede bağlı borç ve alacaklarda reeskont uygulaması 281 ve 285’inci maddelerinde düzenlenmiştir. Söz konusu maddeler aşağıdaki gibidir:

Madde 281 - Alacaklar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit alacaklar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı alacaklar değerleme gününün kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde, senette faiz nispeti açıklanmış ise bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddi uygulanır. 

Bankalar ve bankerler ile sigorta şirketleri alacaklarını ya Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddi ile değerleme günü kıymetine irca ederler."

"Madde 285 - Borçlar mukayyet değerleriyle değerlenir. Mevduat veya kredi sözleşmelerine müstenit borçlar değerleme gününe kadar hesaplanacak faizleriyle birlikte dikkate alınır.

Vadesi gelmemiş olan senede bağlı borçlar değerleme günü kıymetine irca olunabilir. Bu takdirde senette faiz nispeti açıklanmışsa bu nispet, açıklanmamışsa Cumhuriyet Merkez Bankasının resmi iskonto haddinde bir faiz uygulanır.

Banka ve bankerler ile sigorta şirketleri borçlarını, Cumhuriyet Merkez Bankasına resmi iskonto haddi veya muamelelerinde uyguladıkları faiz haddiyle, değerleme günü kıymetine irca ederler.

Alacak senetlerini değerleme gününün kıymetine irca eden mükellefler, borç senetlerini de aynı şekilde işleme tâbi tutmak zorundadırlar.

Reeskont uygulaması, işletmelerin dönem sonlarında senede bağlı alacak ve borçlarının değerleme günündeki kıymetine getirilmesidir. Reeskont uygulamasında dikkat edilecek konulara aşağıda kısaca değinilmiştir. Açıklamalar senetler için yapılmış olsa da 64 No.lı VUK Sirkülerinde Maliye İdaresi’nin görüş değişikliği sonrasında çekler için de geçerli olacaktır.

- Alacak senetlerini (alınan çekleri) reeskonta tabi tutan işletmeler borç senetlerini de (verilen çekleri de) reeskonta tabi tutmak zorundadır.

- Reeskont hesaplamasında iç iskonto yönteminin kullanılması gerekir. (238 seri no.lu VUK Genel Tebliği)

- Bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri tüm alacak ve borçlarını reeskonta tabi tutmak zorundadır.

- Teminata ve tahsilata verilen (çekler) alacak senetleri de reeskonta tabi tutulabilir.

- Şüpheli alacak karşılığı ayrılmış senetli alacaklar (çekler) için reeskont hesaplanmaz.

- Bankalar, bankerler ve sigorta şirketleri dışındaki işletmeler senede bağlı olmayan borçları için reeskont hesaplayamazlar.

- Hatır senetleri (çekleri) reeskonta tabi tutulmaz.

- Gerçekleşmiş satışla ilgili olmayan alacak senetlerinin (alınan çeklerin) dönem sonlarında reeskonta tabi tutulmaması gerekir. Diğer ifadeyle alacak veya borcun ticari mahiyette olması gerekir.

- Müflisten (mahkeme tarafından iflas ettiğine hükmedilen kimse) olan senetli (çekli) alacaklar için reeskont hesaplanmaz.

- Reeskont uygulaması yapılırken tüm alacak ve tüm borç senetleri (tüm alınan ve verilen çekler) reeskonta tabi tutulur.

- Reeskont işleminin ÖTV ve KDV (ve varsa diğer vergiler) dahil toplam alacak ve/veya borç tutarı üzerinden hesaplanması gerekir.

- Senet üzerinde yazılı bir faiz oranı yoksa, esas alınacak faiz oranı T.C.M.B.’nın kısa vadeli avans işlemlerinde uyguladığı faiz oranıdır. (238 seri no.lu VUK Genel Tebliği) Bu oran son olarak 20.12.2012’den itibaren geçerli olmak üzere %13,75 olarak ilan edilmiştir.

Mükelleflerin hesap dönemi sonu itibariyle senede (çeke) bağlı borç ve alacaklarının değerleme gününde haiz olacakları kıymetler F = A - [ A x 360 / (360 + m x t) ] formülüne uygun olarak iç iskonto yöntemine göre hesaplanacaktır. (238 seri no.lu VUK Genel Tebliği) Bu hesaplamada; faiz oranı olarak T.C.M.B.’nın reeskont işlemlerinde uygulanan faiz oranının değil, kısa vadeli avans işlemlerinde uygulanan faiz oranının esas alınması gerekmektedir. (238 seri no.lu VUK Genel Tebliği) (Tabii ki senet üzerinde bir faiz oranı belirtilmişse, hesaplamada dikkate alınacak olan senet üzerindeki faiz oranıdır.)

Örnek: 31.03.2013 tarihinde işletmenin bilançosunda 90 gün vadeli, 10.000.000 TL nominal değerli olarak yer alan çekleriiçin reeskont işlemleri aşağıdaki şekilde yapılacaktır. (T.C.M.B.’nın kısa vadeli avans işlemlerinde uyguladığı faiz oranı %13,75’tir.)

F = A - [ A x 360 / (360 + m x t) ] (A= Senedin nominal değeri, m= Faiz oranı, t= Vade)

F= 10.000.000 - [ 10.000.000 x 360 / (360 + 0,1375 x 90) ]

F= 10.000.000 – 9.667.673,72

F= 332.326,28 TL

--------------------------------------- 31.03.2013 ---------------------------------------------------

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ                     332.326,28

            122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU                        332.326,28

            122.02 Alınan çekler reeskontu

------------------------------------------------ / ----------------------------------------------------------

Tekdüzen hesap planı gereği, 122 hesap izleyen döneminde "64. Diğer Faaliyetlerden Olağan Gelir ve Kârlar" grubundaki "647. Reeskont Faiz Gelirleri” hesabına aktarılarak kapatılır.

--------------------------------------- 01.04.2013 --------------------------------------------------

122 ALACAK SENETLERİ REESKONTU                      332.326,28

122.02 Alınan çekler reeskontu

            647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ                                332.326,28

---------------------------------------------- / ----------------------------------------------------------

Tekdüzen hesap planında çekler için reeskont hesabı tanımlanmamıştır. Senetler için ise 122 – Alacak Senetleri Reeskontuve 322 – Borç Senetleri Reeskontu hesapları tanımlanmıştır. Bizce alınan çekler için 122 hesabın altında bir alt hesap açılabilir, verilen çeklerin reeskontu ise 322 hesap altında ayrı bir alt hesapta izlenebilir kanaatindeyiz. Ya da Maliye Bakanlığı tarafından çekler için kullanılabilecek reeskont hesaplarının tekdüzen hesap planına eklenmesi çok daha doğru bir uygulama olacaktır.

Yukarıdaki örnekte çekler alınan çek değil de verilen çek olsaydı, muhasebe kaydı;

--------------------------------------- 31.03.2013 --------------------------------------------------

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU                332.326,28

322.02 Verilen Çekler Reeskontu

            647 REESKONT FAİZ GELİRLERİ                              332.326,28

------------------------------------------------ / --------------------------------------------------------

Tekdüzen hesap planı gereği 322 hesap, izleyen dönemde hu hesap 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabı'na aktarılarak kapatılır.

---------------------------------------- 01.04.2013 ------------------------------------------------

657 REESKONT FAİZ GİDERLERİ                     332.326,28

322 BORÇ SENETLERİ REESKONTU                         332.326,28

322.02 Verilen Çekler Reeskontu

---------------------------------------------- / ---------------------------------------------------------

Bir diğer önemli husus ise, 64 No.lı VUK Sirkülerinde özün önceliği ilkesi benimsenmek suretiyle yapılan isabetli görüş değişikliğinin en büyük dayanağı, çekin üzerinde yazılı tarihten önce muhatap bankaya ibraz edilmeyeceğini düzenleyen kanuni düzenlemelerin yıllardır sürekli uzatılması ve sonra olarak da 31.12.2017 tarihine kadar uzatılmasıdır. TTK uygulamasında çek halen senet hüviyetinde değildir. Bu durumda 31.12.2017 tarihi sonrası süre uzatımı olmazsa ve TTK’da da çekte vade olabileceğine dair düzenleme yapılmazsa, 31.12.2017 tarihi sonrası çeklere yeniden reeskont ayrılamayacağı unutulmamalıdır.

Söz konusu sirküler 30.04.2013 günü yayınlanmıştır. Ancak, 30.04.2013 günü itibariyle beyan dönemi geçmemiş olan01.01.2013 – 31.03.2013 geçici vergi beyan dönemi açısından uygulanabileceği düşüncesindeyiz.

Kaynak: www.MuhasebeTR.com