İlişkili kişi komedisi
Hürriyet Gazetesi 09.04.2008
BAŞLIKTAKİ "ilişkili kişi" aklınıza gelen anlamda değil. Hiç aklınıza gelmeyecek bir konuda, "ilişkili kişi" adı altında yaşanan "komedi" ile ilgili...Şirketlere; "İlişkili kişiler olarak belirlediğimiz bazı kişiler var. Örneğin; şirketin ortakları, ortakların eşleri, çocukları, anneleri, babaları, büyükanne ve büyükbabaları, torunları, üçüncü derece dahil yansoy hısımları (ortak bir kökten gelen kişiler) ve kayın hısımları (eşlerden biri ile diğer eşin kan hısımları) gibi kişiler... Bunlar vergicilik anlamında ilişkili kişiler. Kendilerinden mal veya hizmet aldığınızda ya da sattığınızda, her birinin adını-soyadını bize liste halinde bildirin. Maliye olarak, fiyat ve bedel kontrolü yapacağız" deniliyor (İlişkili kişilerin tamamı için Bkz. 18 Kasım 2007 Tarihli Resmi Gazete’de yayınlanan Transfer Fiyatlandırması Hk. 1 No.lu Tebliğ).300 BİN İLİŞKİLİ KİŞİŞimdi gelelim başlıktaki "komedi" sözcüğüne... Bir şirketin, adı-soyadı ve vergi kimlik numarasını bildirmek zorunda olduğu 300 bin ilişkili kişi olur mu?Diyeceksiniz ki ortağın kendi, annesi, babası, eşi, çocuğu, torunu vs. derken 300 bin kişilik liste nasıl olur?Oluyor efendim!..Örneğin; Koç Topluluğu’nda 30 bin kişi çalışıyor. Bunların her birinin anne, baba, eş, çocuk, amca, dayı vs. 10 yakını olsa 300 bin kişi eder. Bu 300 bin kişi, Migros’tan alışveriş yapmış olabilir. Bu durumda, "Transfer Fiyatlandırması Kapsamındaki İlişkili Kişilere Ait Bilgiler" tablosuna, 300 bin kişinin adı-soyadı (varsa ünvanı) ve vergi kimlik no.su, liste halinde yazılacak.Peki niye?İnanın somut bir yanıtı yok.NİÇİN İSTENİYOR?Konunun yabancısı olanlar "Bunlar da neyin nesi, bu tür bildirimler niçin isteniyor?" diye düşünebilir.Maliye, ilişkili kişilere, mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan fiyat veya bedelin, diğer kişilere uygulanan fiyat veya bedele uygun olmasını istiyor. Örneğin; bir apartman dairesinin ya da otomobilin, ilişkili kişilere de diğer kişilere uygulanan satış fiyatına uygun olması isteniyor."Birbirine benzer daireyi, normal müşteriye 400 bin YTL, oğluna da 300 bin YTL’ye satamazsın" deniliyor. Bu son derece normal. Aynı şekilde "Aynı model ve marka otomobili, normal müşteriye 90 bin, kayın biraderine 75 bin YTL’ye satamazsın" deniliyor.Bu da normal. Ancak, alım-satım ve hizmet tutarı konusunda bir sınırın olmayışı ciddi sorun. Örneğin 100-200 YTL’de bu aranmamalıÖ Aranmıyorsa da açıkça belirtilip, belli tutarın altındaki satış ve hizmetler için isim listesi istenmemeli.NE YAPMALI?Herhalde siz de aynısını düşünüyorsunuz.Öncelikle, ilişkili kişilerle ilgili liste olayını, bu yıl için ertelemeli.Ardından da "ilişkili kişi" kimdir, nedir ne değildir? Yeniden belirlenmeli.Aksi halde, "ilişkili kişi komedisi" ortaya çıkar...300 bin kişilik liste, bazı şirketlerde 100 bin, bazılarında da 10 bin kişi olur.Olay yeniden düzenlenirken, bir de "tutar yönünden sınırlama" getirilmeli. 50-100 YTL ya da 300-500 YTL’lik alış-verişler, hizmetler hiç bildirilmemeli.Bir sınır belirlenip, örneğin "10 bin YTL’nin üzerindeki alış ve satışlar ya da hizmetler bildirilecek" denilmeli.Yoksa, biraz daha zorlarsanız olay Adem ile Havva’ya kadar gidecek şekilde, herkes ilişkili kişi kapsamına girer. Ortalık da iyice karışır!..
