Tarih: 08.04.2008
1. Kapsam;
Türkiye’deki tam mükellef (TC uyrugunda, merkezi Türkiye’ de olan) ve dar mükellef (merkezi
Türkiye’ de olmayan) gerçek kisi ve kurumların tamamı bu düzenlemenin kapsamı içindedir.
Düzenlemenin kapsamına, sadece iliskili kisilerle olan islemler girmekte olup, iliskili kisilerle yurt
dısında yapılan islemler de düzenleme kapsamındadır.
2. Transfer Fiyatlandırması Yoluyla Örtülü Kazanç Dagıtımı;
Mükelleflerin iliskili kisilerle olan alım, satım,insaat, kiralama, ödünç para alınması ve verilmesi,
ikramiye, ücret ve benzeri islemlerde emsale uygun fiyatla islem yapmaları gerekmektedir.
Emsallere uygun fiyatın uygulanmaması nedeniyle ortaya çıkan fark, transfer fiyatlandırması
yoluyla aktarılan (dagıtılan) kazanç kabul edilecek ve bu tutar kazancı
aktaran(dagıtan)nezdinde kanunen kabul edilmeyen gider sayılarak vergi matrahına
eklenecektir.
3. _liskili Kisi;
Kurumlar vergisi uygulaması bakımından iliskili kisi;
- Kurumların Kendi Ortaklarını,
- Kurumların (veya ortaklarının) ilgili bulundugu gerçek kisi ve kurumları,
- Kurumların (veya ortaklarının) idaresi, denetimi veya sermayesi bakımından dogrudan
veya dolaylı olarak baglı bulundugu (yada nüfusu altında bulundurdugu) gerçek kisi veya
kurumlar,
- Ortakların Esleri, (yasal evlilik bagı olanlar kastedilmektedir)
- Ortakların veya Eslerinin Üstsoy ve Altsoyu, Üçüncü Derece Dahil Yansoy Hısımları ve
Kayın Hısımları,
Gelir Vergisi Uygulaması Bakımından _liskili Kisi;
Tesebbüs sahibinin;
- Esi,
- Kendisinin (ve esinin) üst soy ve alt soy’u
- Kendisinin (ve esinin) 3.derece dahil yansoy ve kayın hısımları,
- Dogrudan ve dolaylı ortagı oldugu sirketler,
- Bu sirketlerin ortakları,
- Bu sirketlerin denetimi, kontrolü ve sermayesi bakımından kontrolü altında bulunan diger
sirketler,
_liskili kisi sayılmaktadır.
Tesebbüs sahibinin bir sirkete ortaklıgı söz konusu oldugunda, ortaklık oranının iliskili kisi
sayılmada önemi yoktur.
Ayrıca, yukarıda sayılanların birbirleri ile olan alım veya satım islemleri de iliskili islem olarak kabul
edilecektir.
4-Emsallere Uygunluk _lkesi
Emsallere uygunluk ilkesi, iliskili kisilerle yapılan mal veya hizmet alım ya da satımında uygulanan
fiyat veya bedelin, aralarında böyle bir iliskinin bulunmaması durumunda uygulanacak fiyat veya
bedele uygun olmasıdır. Buna göre, (A) ile ( B) firmaları birbiri ile iliskili kisi kapsamındadır. (C )
firması ise her ikisi ile de iliskili kisi konumunda degildir. (A ) firması, iliskili (B ) ‘ye ve iliskisiz (C )’
ye aynı tip bilgisayar satmaktadır. (A )’ nın aralarında herhangi bir iliskinin olmadıgı (C ) firmasına
uyguladıgı satıs fiyatı, (A )’nın iliskili (B )’ye uygulayacagı emsallere uygun fiyat olacaktır.
Emsallere uygun fiyat veya bedele ulasmak için öncelikle iç emsal kullanılacak, bu sekilde
kullanılacak fiyat veya bedelin bulunmaması ya da güvenilir olmaması halinde dıs emsal
karsılastırmada esas alınacaktır.
Bu ilkenin uygulanabilmesi, iliskili kisiler arasındaki islemlerle iliskisiz kisiler arasındaki islemlerin
karsılastırılabilir olmasına dayanmaktadır.
4.1- Karsılastırılabilirlik Analizi
Emsal alınacak fiyatın tespiti için öncelikle karsılastırılabilirlik analizini yapılması gerekir.
Karsılastırılabilirlik analizi; 7liskili kisiler arasındaki islemin kosullarıyla, iliskisiz kisiler arasındaki
benzer nitelikteki islemin kosullarının karsılastırılmasıdır. Karsılastırılan durumlar arasında
farklılıklar varsa, bu farklılıkların giderilmesi için uygun düzeltimlerin yapılması gerekir.
7liskisiz kisiler arasında gerçeklesen islem (2003 model ford fiesta oto satısı) ile iliskili kisiler
arasında gerçeklesecek islemin (2003 model ford fiesta oto satısı) karsılastırılabilmesi için, her iki
islemin kosullarının bir biri ile aynı olması veya farklar varsa bunların düzeltimler ile ortadan
kaldırılabiliyor olması gerekir. Örnekte ki her iki islemde de aynı model ve marka aracın satısı söz
konusu olmasına ragmen, iliskisiz kisiler arasında satılan araç 40.000 km’ de, digeri 220.000 km’de
ise aralarında malın niteliginden kaynaklanan önemli bir fark olup, bu farkın hesaplanması mümkün
degilse, islemin kosullarının aynı olmadıgı gerekçesiyle bu iki islem karsılastırılamayacak ve
emsallere uygun fiyat olarak kullanılamayacaktır. Bu analiz, asagıdaki hususların karsılastırılması ile
yerine getirilecektir.
Asagıda, G.Tebligde verilen örnekler yer almakta olup, örnegin sonuna daha iyi anlasılmasına
yönelik olarak tarafımızca (MG) rümuzu ile açıklamalar eklenmistir.
Örnek 1:
Tam mükellef (B) Kurumu, Türkiye'deki iliskili sirketi (C)'ye ve iliskili olmayan (D) ve (E)
sirketlerine pamuk satmaktadır. 7liskili sirkete yapılan satıslarda ürünün tasıma masrafları (B)
Kurumunca karsılanmakta iken, iliskili olmayan sirketler söz konusu ürünü dogrudan (B)
Kurumundan almaktadır. Kontrol altındaki ve kontrol dısı islemler arasında baska bir farklılık tespit
edilememistir. (B) Kurumunun iliskili sirketi (C)'ye uygulayacagı emsallere uygun fiyat, kontrol
altındaki islemler ile kontrol dısı islemler arasındaki maddi farklılıgın düzeltimi yapıldıktan sonra
tespit edilecektir. (MG. örnek, islev analizi ile ilgili olarak verilmistir. 7liskili kuruma karsı nakliye
islevi yerine getirildiginden, bu isleve iliskin tutar, iliskisiz kisilere uygulanan fiyata ilave edilerek
iliskili (C)’ ye uygulanacak fiyat tespit edilmelidir.
Örnek 2 :
7ki dagıtıcı sirket, aynı marka altında aynı piyasada aynı ürünü satmaktadır. Dagıtıcı (A) firması
sattıgı mal için bir yıl garanti verirken, (B) firması herhangi bir garanti vermemektedir. Bununla
birlikte dagıtıcı (A) firması, fiyatlandırma stratejisinin bir parçası olarak garanti hizmetinin
maliyetini satıs fiyatına dahil etmemekte ancak söz konusu malı daha yüksek bir fiyattan
satmaktadır. Dolayısıyla, dagıtıcı (A) firması kayıtlarına göre satılan mal maliyetini daha düsük
tespit etmis oldugundan ve söz konusu malı daha yüksek bir fiyattan sattıgından (B) firmasına göre
brüt kâr marjı daha yüksek olmaktadır. (A) ve (B) firmalarının brüt kâr marjları, söz konusu
farklılıgı dikkate alan bir düzeltme yapılmadıgı sürece karsılastırılabilir nitelikte
bulunmamaktadır.(MG. 7slev analizi kapsamında, garanti hizmeti islevi olarak degerlendirilmelidir.
(A) firmasının fiyatında garanti islevinden kaynaklanan farkın indirilmesinden sonra emsal olarak
dikkate alınması mümkündür.)
Örnek 3:
Tam mükellef (B) Kurumu tarafından aynı niteliklere sahip bir malın iliskili kisilere vadeli, iliskisiz
kisilere pesin olarak satıldıgı durumda, ödeme kosullarındaki bu farklılık dikkate alınarak yapılacak
düzeltim sonucu iki islemin karsılastırılabilir hale getirilmesi gerekmektedir. Aksi takdirde, emsallere
uygun fiyata ulasmak mümkün olmayacaktır. (MG. Bu örnekte islev analizi ile ilgilidir. Finansman-
Kredi islevi)
Örnek 4:
Türkiye'de insaat sektöründe faaliyette bulunan tam mükellef (A) Kurumunun, dolaylı olarak ortagı
oldugu (B) Kurumuna ait çimento fabrikasından yaptıgı alımlarda bir torba çimentonun fiyatı 200
YTL'dir. Yapılan incelemeler sonucu, bir torba çimentonun (B) Kurumu tarafından iliskisiz kisilere
240 YTL'ye satıldıgı tespit edilmistir. Dolayısıyla, karsılastırılabilirlik analizi sonucu gerekli
düzeltimlerin yapılması sartıyla, iliskili kisiler arasındaki islemde emsallere uygun fiyatın tespit
edilmesi gerekmektedir. (MG. Örnekte, islev farklılıgını gösteren bir farklılık belirtilmemistir. Bu
nedenle, örnek karsılastırılabilirlik analizinden ziyade, karsılastırılabilir fiyat yöntemine uygunluk
göstermektedir.)
4.2- Emsal Fiyat Aralıgı
Emsal fiyat aralıgı, aynı yöntemin farklı karsılastırılabilir kontrol dısı islem verilerine
uygulanmasından veya aynı verilere farklı transfer fiyatlandırması yöntemlerinin uygulanmasından
elde edilen degisik emsal fiyatların olusturdugu bir fiyat dizisidir. Mükellef bu sonuç aralıgı
içerisinde aritmetik ortalama, mod, medyan veya baska bir ölçüden en makul olanını kullanmak
suretiyle bir tutar belirleyebilecektir. Ancak, fiyat dizisi içersindeki fiyatların birbirinden büyük
ölçüde farklı olması halinde, bu diziyi esas alarak fiyat tespit etmek yerine, yapılan islemlerin tekrar
gözden geçirilmesi gerekir. Dizideki fiyatların birbirinden büyük ölçüde farklı olması hali ile ilgili
olarak, 10, 40,75,100 fiyatları verilmistir.
